فوق العاده شغل در قانون کار
در قانون کار، به پرداخت‌های اضافی که به کارگران و کارکنان به منظور جبران شرایط خاص کار یا زمان‌های غیرمعمول پرداخت می‌شود، فوق‌العاده‌ها گفته می‌شود. این فوق‌العاده‌ها شامل موارد متعددی هستند که در این متن به تفصیل بررسی می‌شوند.
آشنایی با انواع حق فوق‌العاده و شرایط دریافت آن به کارگران و کارفرمایان کمک می‌کند تا حقوق و الزامات قانونی را بهتر درک کنند.
انواع فوق‌العاده‌ها
1-فوق العاده سختی کار
فوق‌العاده سختی کار به اضافه‌کاری‌ها یا پرداخت‌های اضافی اطلاق می‌شود که به دلیل شرایط خاص و خطرناک کار به کارگران پرداخت می‌شود. این شرایط شامل کار در محیط‌های صنعتی، دماهای شدید، یا کار با مواد شیمیایی خطرناک است. کارفرما موظف است این پرداخت‌ها را طبق دستورالعمل‌های وزارت کار انجام دهد.
2- فوق‌العاده شب‌کاری
فوق‌العاده شب‌کاری به کارگرانی تعلق می‌گیرد که ساعات کاری آن‌ها از ساعت 10 شب تا 6 صبح است. این کارگران معمولاً 35% تا 50% اضافه برحقوق پایه خود دریافت می‌کنند.
3- فوق‌العاده اضافه‌کاری
فوق‌العاده اضافه‌کاری به پرداخت‌های صورت گرفته در ازای کارهایی که خارج از ساعات تعیین شده قانونی انجام می‌شود، اطلاق می‌شود. معمولاً 35% تا 80% به حقوق ساعتی کارگر اضافه می‌شود.
حق فوق‌العاده در قانون کار چیست؟
حق فوق‌العاده به قسمت‌های اضافه‌ای از حقوق و دستمزد کارگران گفته می‌شود که بر اساس شرایط کاری و نوع کار محاسبه می‌شود. این موارد شامل سختی کار، کار در مناطق محروم، اضافه‌کاری، شیفت کاری و دیگر شرایط ویژه است.
انواع حق فوق‌العاده در قانون کار
حق فوق‌العاده به دو دسته تقسیم می‌شود:
1. بر اساس ساعت کاری: این حق بر اساس ساعات کاری محاسبه می‌شود و جز محاسبات مربوط به عیدی و سنوات لحاظ نمی‌شود.
2. بر اساس شرایط و نوع کار : این حق مطابق با توافق کارگر و کارفرما محاسبه شده و جزء مزد ثابت و مبنای کارگر در نظر گرفته می‌شود.
انواع حق فوق‌العاده
1. فوق‌العاده اضافه‌کاری : کارگران برای ساعات غیرمعمول، 40% اضافه به حقوق پایه خود دریافت می‌کنند.
2. فوق‌العاده ماموریت: به کارگرانی که در خارج از محل کار وظیفه دارند تعلق می‌گیرد و معمولاً معادل یک سی‌ام حقوق است.
3. فوق‌العاده تعطیل کاری: کارگران در روزهای تعطیل، 40% اضافه‌کاری دریافت می‌کنند.
4. فوق‌العاده جمعه کاری: کارگران برای کار در روز جمعه 40% اضافه دریافت می‌کنند و باید یک روز تعطیلی جایگزین داشته باشند.
5. فوق‌العاده نوبت کاری : برای شیفت‌های مختلف، بسته به نوع شیفت، 10% تا 22.5% اضافه پرداخت می‌شود.
6. حق جذب : برای جذب نیروی متخصص به کارگران پرداخت می‌شود و بر حقوق و مزایای آن‌ها تأثیر می‌گذارد.
7. حق فوق‌العاده سرپرستی و مسئولیت: به کارگرانی که مسئولیت سرپرستی دارند تعلق می‌گیرد و بر عیدی و سنوات تأثیرگذار است.
8. حق فوق‌العاده ایاب و ذهاب: در صورت نیاز به جابجایی کارگران، این حق پرداخت می‌شود و می‌تواند بر اساس فاصله و نوع وسیله نقلیه محاسبه شود.
9. حق فوق‌العاده مناطق محروم: کارگران در مناطق محروم از این حق بهره‌مند می‌شوند.
10. حق فوق‌العاده بدی آب و هوا: به کارگران شاغل در محیط‌های نامساعد آب و هوایی تعلق می‌گیرد.
اهمیت فوق‌العاده‌ها
پرداخت فوق‌العاده‌ها به کارگران کمک می‌کند تا در شرایط سخت و زمان‌های غیرمعمول، حقوق منصفانه‌ای دریافت کنند. این موارد نه تنها به تأمین رفاه کارگران کمک می‌کنند، بلکه انگیزه بیشتری برای انجام کارهای دشوار فراهم می‌آورند. رعایت این قوانین نشان‌دهنده مسئولیت اجتماعی کارفرما و توجه به حقوق کارگران است.
