شرایط بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان آور به گونه‌ای طراحی شده که کارگران این حوزه‌ها بتوانند بدون محدودیت سنی و با رعایت قوانین مشخصی بازنشسته شوند، این در حالیست که برای مشاغل عادی، شرایط حداقل سن بازنشستگی وجود دارد. بر اساس ماده ۱۳ آیین‌نامه مشاغل سخت و زیان آور، اگر کارگر دارای شغل سخت و زیان آور دارای ۲۰ سال سابقه بیمه مستمر یا ۲۵ سال سابقه غیرمستمر سخت و زیان آور باشد، می‌تواند درخواست بازنشستگی دهد. علاوه بر این، کارگرانی که در اثر سختی‌های شغل دچار مشکلات جسمی و روحی شده‌اند، امکان بازنشستگی پیش از موعد عادی را دارند.
برای ثبت درخواست بازنشستگی، کارگران باید به اداره کار مراجعه کرده و فرم‌های مرتبط را تکمیل کنند. پس از تأیید اینکه شغل آن‌ها در لیست مشاغل سخت و زیان آور قرار دارد، درخواست به سازمان تأمین اجتماعی ارسال می‌شود. نکته‌ای که باید به آن توجه شود این است که اگر فرد شاغل در این مشاغل به خدمت سربازی اعزام شود و حداکثر تا ۲ ماه پس از پایان خدمت به کار سابق خود بازگردد، توالی شغلی او حفظ خواهد شد و سابقه او همچنان به عنوان کار مستمر محاسبه می‌شود یا به عبارت دیگر مدت‌زمان خدمت سربازی نیز جزء سوابق سخت و زیان آور وی محسوب می‌گردد.
حق مرخصی مشاغل سخت و زیان آور
کارگران مشاغل سخت و زیان آور از حق ۵ هفته مرخصی سالانه برخوردارند که بیشتر از مرخصی کارگران در مشاغل عادی است. این مرخصی اضافی به آن‌ها کمک می‌کند تا برای بازیابی انرژی و بهبود وضعیت جسمی و روح خود، زمان بیشتری داشته باشند. طبق ماده ۶۵ قانون کار، بهتر است این مرخصی با توافق کارفرما و ترجیحاً در پایان هر ۶ ماه کاری استفاده شود. این مدت زمان استراحت برای کارگران مشاغل سخت بسیار مهم است، چرا که شرایط کاری آن‌ها معمولاً فشار زیادی به جسم و روح آن‌ها وارد می‌کند.
میزان حق بیمه در مشاغل سخت و زیان آور
کارفرمایان موظفند از روز اول استخدام کارگر، با قرار دادن نام وی در لیست بیمه وی را بیمه تامین اجتماعی نمایند؛ حق بیمه در مشاغل سخت و زیان آور به‌طور خاص تنظیم شده است تا حمایت بیشتری از این کارگران فراهم کند. کارفرمایان در این مشاغل موظف به پرداخت ۲۵% حق بیمه هستند که از این مقدار، ۲۳% مشابه مشاغل عادی و ۴% حق بیمه اضافی به کارهای سخت اختصاص دارد. این ساختار بیمه‌ای به‌منظور جبران خطرات و آسیب‌های احتمالی ناشی از شرایط کاری نامطلوب طراحی شده و در نهایت به سلامت و ایمنی کارگران کمک می‌کند.
نتیجه‌گیری
مشاغل سخت و زیان آور یکی از چالش‌های جدی در حوزه کار و اشتغال هستند که نیازمند توجه ویژه‌ای از سوی قانون‌گذار و نهادهای حمایتی است. کارگران این مشاغل، به دلیل خطرات موجود و تأثیرات منفی بر سلامت جسمی و روحی خود، نیازمند حمایت‌های مختلفی هستند. لذا با توجه به حقوق و مزایای قانونی آن‌ها، باید زمینه‌های بهبود شرایط کاری و افزایش امنیت شغلی این کارگران فراهم شود تا بتوانند در محیط‌های سالم و ایمن به فعالیت خود ادامه دهند. با توجه به اهمیت این موضوع، امیدواریم که توجه بیشتری به مشاغل سخت و زیان آور معطوف شود و گام‌های مؤثری در جهت بهبود شرایط کاری و افزایش ایمنی کارگران برداشته شود.
